کشف علمی منحصر به فرد از رفتار جفت‌یابی پرندگان میوسن
در سازند قرمز بالایی منطقه زنجان



دکتر نصراله عباسی، استاد زمین‌شناسی دانشگاه زنجان، موفق به شناسایی و بازسازی یکی از قدیمی‌ترین شواهد رفتاری پرندگان شد. این پژوهش که با بهره‌گیری از روش‌های آماری دقیق انجام شده، برای نخستین‌بار رفتار جفت‌یابی پرندگان مربوط به ۱۵ میلیون سال پیش را از روی ردپاهای فسیل‌شده در سازند قرمز بالایی منطقه زنجان بازسازی کرده است.

این مجموعه شامل بیش از ۷۰ مسیر حرکتی است که بر روی تخته‌سنگی به مساحت ۶ متر مربع کشف شده‌اند. الگوی خاص حرکت این پرندگان کوچک جثه، نشان‌دهنده نوعی رقص جفت‌یابی است که در آن پرندگان نر با حرکاتی مانند کوبیدن پا به زمین، نوک‌زدن، پرش و خراشیدن سطح رسوبی نرم، به دنبال جلب توجه جفت خود بوده‌اند. بر پایه شکل ردپاها و طبق محاسبات تخصصی انجام گرفته، این پرندگان دارای ارتفاع لگنی حدود ۶ سانتی‌متر و وزنی در حدود ۳۲۰ گرم بوده و شباهت زیادی به آبچلیک‌های امروزی داشته‌اند.

از این کشف، یک رده رفتاری جدید در فسیل‌شناسی به نام علمی Goshnichnia (برگرفته از واژه فارسی "گشن") معرفی شده است.

بر اساس مطالعات دکتر نصراله عباسی، فرآیند فسیل شدن این ردپاها، حفظ دقیق آن‌ها در بسترهای رسوبی، و تحلیل آماری الگوهای تکرار و آرایش آنها، امکان بازسازی رفتار بسیار نادری از پرندگان ماقبل تاریخ را فراهم آورد. این دستاورد علمی نه‌تنها جلوه‌ای نوین از ظرفیت‌های فسیل‌شناسی در ایران را به نمایش می‌گذارد، بلکه برای نخستین‌بار، یکی از رفتارهای غریزی پرندگان ماقبل تاریخ را به‌طور مستند بازسازی می‌کند؛ که در نوع خود در سطح جهانی نیز بی‌نظیر است.
مقاله مربوط به این کشف علمی، پس از طی داوری‌های تخصصی، در مجله علمی Scientific Report، یکی از ژورنال‌های مجموعه Nature  به چاپ رسیده و با دسترسی آزاد در اختیار علاقه‌مندان و متخصصان قرار گرفته است.


ارسال شده در مورخه: 12-05-1404


ارتباط با معاونت پژوهشی و فناوری

به منظور ارائه خدمات بهتر، هرگونه پیشنهاد و انتقاد سازنده خود را با ما در میان بگذارید